¡
ა ქ ა̄̈ ნ ი̄ ლ ი კ ე დ მ ი ს ა ლ მ ე ბ ა ("სალმის აღება")
ხოჩა კარგი; ხოჩა̄მდ კარგად მა̈გუ̂ა̈რდ როგორ
იმჟი ხა̈რი? როგორ ხარ? (უფრო ავადმყოფის მიმართ იხმარება)
მიწუ̂ა მინახავხარ, მინახავს
დეშ ვერ
ლეგდ ავად
-უ, -უ̂ ნაწილაკი "მცა"
შუ̂იდებდ ლანჴედა მშვიდობით მოგვსვლიხარ, მოგვსვლია (გამვლელს, შემთხვევით მოსულს ეტყვიან)
აჯემ,შუ̂იდებდ აღერ კარგია, მადლობა ღმერთს, მშვიდობით მოხვედი (ეტყვიან მაშინ, თუ მას ელოდნენ)
ხოჩა̄უ̂ ლადეღ ჯა̄რ! ან: ხოჩა ლადეღუ ჯა̄რ! გამარჯობა! (ასე ესალმებიან ერთმანეთს დილიდან საღამომდე. შეიძლება თქვან დილასაც და საღამოსაც. ნიშნავს: კარგიმცა დღე (ან: კარგი დღემცა) გაქვს! = კარგი დღე გქონდეს!
ხოჩა̄უ̂ ჯარ! გაგიმარჯოს! (ჩვეულებრივ ასე მიუგებენ, რაც ნიშნავს: კარგიმცა გაქვს! = კარგი გქონდეს!). ხოჩა ჯეყა̈რ! ხოჩა̄უ̂ ჯა̈ყრა! (ასედაც მიუგებენ. ნიშნავს: კარგიმცა დაგემართა! = კარგი დაგემართოს! ან: კარგიმცა დაგმართვია! = კარგი დაგმართოდეს!).
ხოჩა̄უ̂ ძინა̈რ ჯა̄რ! დილა მშვიდობისა!
ხოჩა̄უ̂ ნა̈ბოზ ჯა̄რ! საღამო მშვიდობისა!
ხოჩა̄უ̂ ლე̄თ ჯა̄რ! ღამე მშვიდობისა!
გაიგონებთ ასედაც: ხოჩა ძინარუ ჯა̄რ!
ხოჩა ნა̈ბოზუ ჯა̄რ!
ხოჩა ლე̄თუ ჯა̄რ!
შეიძლება მისალმების ფორმულა შემოკლებულადაც თქვან:
ხოჩა ლადეღ! დღე მშვიდობისა! ხოჩა ნა̈ბოზ! საღამო მშვიდობისა!
ხოჩა ძინა̈რ! დილა მშვიდობისა! ხოჩა ლე̄თ! ღამე მშვიდობისა!
დილის, საღამოსა და ღამის მისალმებაზე იმგვარადვე მიუგებენ, როგო-
რადაც დღისაზე: ესაა: ხოჩა̄უ̂ ჯა̄რ! ხოჩა ჯეყა̈რ! ან: ხოჩა̄უ̂ ჯა̈ყრა!
გამომშვიდობებისას ეგევე ფორმულები იხმარება, ოღონდ არის მცირე განსხვავება. თუ დილას გამოემშვიდობა, ეტყვის: ხოჩა ლადეღუ ჯა̄რ! თუ საღამოს, დაბნელებისას, გამოეთხოვა, ეტყვის: ხოჩა ლე̄თუ ჯა̄რ!
მიგებაც არ განსხვავდება, მაგრამ შეიძლება დაუმატონ მიმართვა ხიად! სიხარულო! და ითქმის: ხოჩა̄უ̂ ჯა̄რ, ხიად! გაგიმარჯოს, სიხარულო! ან: ხოჩა
ჯეყა̈რ, ხიად! "კარგი დაგემართა, სიხარულო!" ან: ხოჩა̄უ̂ ჯა̈ყრა, ხიად!
"კარგიც დაგმართვია, სიხარულო!"
ხმარობენ სხვა ფორმულებსაც, უფრო დალოცვის შემცველს:
სი̄უ̂ ნირი შუ̂იდებდ! შენ გვყავდე მშვიდობით! ("შენცა გვყავხარ მშვიდობით") ან:
იუ̂ასუ ხა̈რი! (მუდამ იყო! მუდამცა ხარ! – "თავის დღეშიმცა ხარ"), გმადლობ!
სამგზავროდ გამზადებულს სხვაგან, შორს მიმავალს, გზას ულოცავენ: ხოჩა̄უ̂ გზაუ̂რობ ჯა̄რ! კეთილი მგზავრობა გექნება! ("კარგი მგზავრობამცა გაქვს!")
შემთხვევით მოსულს, გამვლელს, დამხვდურნი მისალმებაზე ასე მიუგებენ: შუ̂იდებდუ ლანჴედა! მშვიდობით მოგვსვლოდე ("მშვიდობითმცა მოგვსვლიხარ")!
თუ ელოდნენ, მაშინ მომსვლელს ეტყვიან: აჯემ, შუ̂იდებდ აღერ! მადლობა ღმერთს, რომ მშვიდობით მოხვედი!
მ ო კ ი თ ხ ვ ა
– მა̈გუ̂ა̈რდ (‖მა̈გუ̂ა̈ჲდ) ხა̈რი? როგორ ხარ?
– ხოჩა̄მდ ხუ̂ა̈რი. კარგად ვარ.
ავადმყოფს ჰკითხავენ:
– იმჟი ხა̈რი? როგორ ხარ?
– დეშ ხუ̂ა̈რი ხოჩა̄მდ ვერ ვარ კარგად, ან: ხოჩილდ ხუ̂ა̈რი უკეთ ვარ.
პატივისცემის ან მოფერების გამოსახატავად "მა̈გუ̂ა̈რდ ხა̈რი" შეკითხვა-ზე მიუგებენ ასე:
– სი̄უ̂ მირი იუ̂ას, ხოჩა̄მდ ხუ̂ა̈რი შენ მყავდე ("შენმცა მყავხარ") მუ-დამ, კარგად ვარ; ან: იუ̂ასუ ხა̈რი, ხოჩა̄მდ ხუ̂ა̈რი მუდამ იყავი ("ევასმცა ხარ"), კარგად ვარ; ან: მაჴუ̂მა̄̈რ ხუ̂ი, ხოჩა̄მდ ხუ̂ა̈რი გმადლობთ ("მადლობე-ლი ვარ"), კარგად ვარ.
– ისგუ მუ მა̈გუ̂ა̈ჲდ ა̈რი? მამაშენი ("შენი მამა") როგორაა?
– მაჴუ̂მა̄̈რ ხუ̂ი, ხოჩა̄მდ ა̈რი გმადლობთ, კარგადაა
– ისგუ დი მა̈გუ̂ა̈რდ ა̈რი? დედაშენი ("შენი დედა") როგორაა?
– სი̄უ̂ ნირი ხოჩა̄მდ (ან: იუ̂ასუ ხა̈რი, ან: მაჴუ̂მა̄̈რ ხუ̂ი), დეშ ა̈რი ხოჩა̄მდ, ლეგდ ა̈რი შენ გვყავდე კარგად (ან: მუდამ იყო, ან: მადლობელი ვარ), ვერ არის კარგად, ავადაა.
– მა̈ჲ ხეყა̈რ? რა დაემართა? ან: მა̈ჲ ხათჷმ? რა სჭირს?
– მა̈ჲ მიხალ. რა ვიცი.
გამოთხოვებისას ეტყვის: ხოჩა ლადეღუ ჯარ! გამარჯვებით! = მშვიდო-ბით! ("კარგი დღემცა გაქვს"). ან: ხოჩამდუ მიწუა! კარგად მენახო! ("კარგადამც მინახავხარ!").
დავალება: მიესალმეთ ერთმანეთს. მოიკითხეთ ერთმანეთი.