¡

გიგა მამიდა, დეიდა, ბიცოლა (тѐтя); მრ. გიგა̄ლა̈რ (‖ლა̈გგაჲა)

ბუბა ბიЮა, ბიЮია, Юია; მამიდის ქმარი, მრ. ბუბა̄ლა̈რ (‖ლაბბაუ̂ა)

ბიძა̈ჲ ბიძა; მრ. ლა̈ბძა̈ჲა

დიმთილ დედამთილი; სიდედრი

მიმთილ მამამთილი; სიმამრი

ხოშა დედე, დადა ბებია, დიდედა; მრ. ხოშა დედე̄ლა̈რ, დადა̄ლა̈რ

{ხოშა} ბაბა ბაბუა, მხცოვანი; მრ. {ხოშა} ბაბა̄ლა̈რ

სა̈მუნ ცოლისძმა მრ. ლა̈სმუნა

დაჲ მული; მრ. ლა̈და̈ჲა, და̈ჲა̄̈ლ

ძმა̈ჲ მაზლი; მრ. ლა̈ძმა̈ჲა, ძმა̈ჲა̄̈ლ

მეყე̄რუ̂ა რძალი რძლისთვის, მრ. ლა̈მყა̄̈რუ̂ /უ, ლა̈მყა̄̈რუ̂ა̈ლ

მექშუ̂ელ ქვისლი; მრ. ლა̈მქოშლა

ქორ სახლი, ქორს სახლში, შინ

г სუ̈ყ ასული (გათხოვილი ქალი ოჯახისათვის, გვარისათვის); მრ. ლა̈ჲსუშა

ნიბა̄̈შინ წული (ძმისწული, დისწული, საერთოდ წული

ოჯახისათვის, გვარისთვის); მრ. ლა̈ნბა̄̈შნა

დიე̄შ, მუუ̂ე̄შ, საზღვრულის წინ დიე̄, მუე̄ ნათ.

ბრუნვის ფორმებია: დედის, მამის

გიგა̄̈შ, ბუბა̄̈შ, საზღვრულის წინ გიგა̄̈, ბუბა̄̈ ნათ.

ბრუნვის ფორმებია: დეიდის (მამიდის, ბიცოლასი), ბიძის

მუხუ̂ბე̄მიშდ, ჩი̄ჟე̄მიშდ, თელღრა̄̈შდ ნანათესაობითარი

ვითარებითია: ძმისთვის, სიძისთვის, რძლისთვის... (<"ძმ-ის-{ა}-დ,

სი-ძ-ის-{ა}-დ, რძლ-ის-{ა}-დ"...)

უშხუ̂ა̄რ ერთმანეთს

უშხუ̂{ა}რე̄შდ ერთმანეთისთვის (<"ერთმანეთის{ა}დ")

მიშგუ̂ოუ̂ ჩემთვის

ისგუ̂ოუ̂ შენთვის

ლითუ̂რი სწავლა

ლუწუ̂ი̄ლე გათხოვილი

მო̄დეჲ ანდა

II პ. სგა̈ჲ ჯ-აყახ ჯ-უღუ̂ა/ეხ

III პ. ეჯჲა̈რს ხ-აყახ ხ-უღუ̂ა/ეხ

მა̈ჲ ჯა̄რ ალ ზურა̄ლ, ეჯ მა̄რე? ალ ზურა̄ლ გიგა მა̄რ, ეჯ მა̄რე – ბუბა. მიშგუ̂ა დიე̄ უდილ მიშგუ გიგა ლი. მიშგუ̂ა მუუ̂ე̄ დაჩუ̂ირი მიშგუ გიგა ლი. მიშგუ̂ა დიე̄ ჯჷმილ მიშგუ ბუბა ლი. მიშგუ̂ა მუუ̂ე̄ მუხუ̂ბეი მიშგუ̂ოუ̂ ბუბა ლი.

ხეხუ̂მი ჯჷმილ ჭა̈შს სა̈მუნ ხა̄რ. ჭა̈შმი დაჩუ̂ირ ხეხუ̂ს და̈ჲ (და̈ჲა) ხა̄რ. ლაუ̂დილა̄̈ ლაჭშა უშხუ̂ა̄რ ლა̈მქოშლა ხა̄რხ. ჭა̈შმი მუხუ̂ბე ხეხუ̂ს ძმა̈ჲ ხა̄რ. თელღრა თელღრას მეყე̄რუ̂ა ხა̄რ.

ჭა̈შმი დი ხეხუ̂მიშდ ი ხეხუ̂მი დი ჭა̈შმიშდ დიმთილ ლი. ჭა̈შმი მუ ხეხუ̂მიშდ ი ხეხუ̂მი მუ ჭა̈შმიშდ მიმთილ ლი.

მუხუ̂ბე̄მიშ მო̄დეჲ დაჩუ̂რა̈ გეზალს (ჭყინტგეზალს ი დი̄ნაგეზალს) ნიბა̄̈შინ ხაჟხა. ჯჷმლა̄̈შ მო̄დეჲ უდლა̈ გეზალსი ნიბა̄̈შინ ხაჟხა. ლუწუ̂ი̄ლე „ურა̄ლ ქორა̈შდ ი გუ̂ა̈რიშდ უ̂ასтშ ლი. უ̂ასუ̂შა̈ გე„ალ ნიბა̄̈შინ ხა̄რ ქორს ი გუ̂ა̈რს.

ჲა̈რ ხორი ეჩას? ეჩას და̄̈რ ხორი, დეჲ დი, დეჲ მუ, დეჲ გეზალ ი დეჲ და̄̈რ. მი მირიხ უდილ, ჯჷმილ, ჭა̈შ ი გეზლი̄რ; დე̄სა მირი დადა (ხოშა დედე) ი ბაბა (ხოშა ბაბა).

დადა ლი დიე̄შ ი მუუ̂ე̄ დი, ბაბა ლი დიე̄შ ი მუუ̂ე̄ მუ. ლახუ̂ბა̄̈ ჭყინტგეზლი̄რ ლახუ̂ბა ხა̄რხ უშხუ̂ა̄რ.

მა̈ჲ ხუღუ̂ეხ ალჲა̈რსა? ალჲა̈რს ხუღუ̂ეხ ლა̈ჲრ. ეჯა მინე ლათუ̂ერ ლა̈ჲრ ლი. სი ჯუღუ̂ემა̄ ლა̈ჲრ? ა̄დუ̂.

მა̈ჲ ჯაკუ ამეჩუ? მი მაკუ ლითუ̂რი. ეჯჲა̈რს მა̈ჲ ხაკუხ? ეჯჲა̈რსი ლითუ̂რი ხაკუხ. მი ხუ̂ითუ̂რი ლუშნუს ი ეჯჲა̈რ ითუ̂რიხ ლჷჲფხაზუს.

ჲა̈რ ჯალა̈ტხ სგა̈ჲ? ნა̈ჲ ნალა̈ტხ: დილა̄რუ, მულა̄რუ, ლახუ̂ბა, ლადჩურა (ლაჯმილა, ლაუ̂დილა), გიგა̄ლა̈რ, ბუბა̄ლა̈რ, დედე̄ლა̈რ, ბაბა̄ლა̈რ, ლა̈ჩჟა, ლა̈თლა̈ღრა ი ლა̈ნბა̄̈შნა.

ჲა̈რ ხი? – სტუდენტ. მა̈ჲ ჯაშხა? (ჟახე, გუ̂ა̈რ). იმე ხა̈რი? (ა̈დგილ). ჲა̈რ ჯირი უნიუ̂ერსტეტს? – აფხნეგა̈რ (მინე ჟახე-ჲ გუ̂ა̈რ). ჲა̈რ ჯირი ა̈გის? (დი̄ჲმუ, დაჩუ̂ირ, მუხუ̂ბე, ბუბა...). იმ ხაშდბა? იმ ხითუ̂რი? ხედ ნინს ხითუ̂რი? ხედა ნინ ჯიხალ? ჲა̈რ ლი მუთუ̂რი? მა̈ჲ ჯუღუ̂ე? – ლა̈ირ. ჲა̈რ ლი ისგუ აფხნეგ? ხაკუმა̄ ეჯას ლუშნუ ნინი ლითუ̂რი? მა̈ჲ ჯა̄რ ისგუ̂ა მუხუ̂ბე̄მი გეზ

ალ? მა̈ჲ ჯა̄რ ისგუ̂ა დაჩუ̂რა̈ ჭა̈შ? მა̈ჲ ლი ისგოუ̂ ისგუ̂ა დიე̄ ჯჷმილ, დიე̄ მუ̄?

შენი რა არის ("რა გაქვს") ეს ქალი, ის კაცი? ეს ქალი დეიდაა, ის კაცი ბიძა. დედაჩემის ("ჩემი დედის") და ჩემი დეიდაა. მამაჩემის ("ჩემი მამის") და(ც) ჩემთვის მამიდაა. დედაჩემის ძმა ჩემთვის ბიძაა. მამაჩემის ძმაც ჩემ-თვის ბიძაა. ცოლის ძმა ქმრისთვის ცოლისძმაა ("ქმარს აქვს"). ქმრის{ა} და ცოლისთვის მულია ("ცოლს აქვს"). დების ქმრები ერთმანეთისთვის ქვისლები არიან. ქმრის ძმა ცოლისთვის მაზლია. რძალი რძლისთვის "შილია".

ქმრის დედა ცოლისთვის და ცოლის დედა ქმრისთვის დედამთილია. ქმრის მამა ცოლისთვის და ცოლის მამა ქმრისთვის მამამთილია.

(კაცის) ძმის ანდა დის შვილს (ვაჟიშვილს{ა} და ქალიშვილს) ბადიში ჰქვია. (ქალის) ძმის ან დის შვილსაც ბადიში ჰქვია. გათხოვილი ქალი სახ-ლისთვის(ა) და გვარისთვის ასულია. ასულის შვილი ბადიშია სახლის-თვის(ა) და გვარისთვის ("ბადიში აქვს სახლს და გვარს").

ვინ ჰყავს იმას? იმას არავინ ჰყავს, არც დედა, არც მამა, არც შვილი და არც არავინ. მე მყავს ("მყვანან") და, ძმა, ქმარი და შვილები. არ მყავს ბებია (დიდი დედა) და ბაბუა (დიდი მამა). ბებია არის დედის(ა) და მამის დედა. ბაბუა არის დედის(ა) და მამის მამა. ძმების ვაჟიშვილები ერთმანეთისთვის ძმები არიან ("ერთმანეთს აქვთ").

რა აქვთ ამათ? ამათ აქვთ წიგნი. ის მათი სასწავლო წიგნია. შენ გაქვს წიგნი? – კი.

რა გინდა აქ? მე მინდა სწავლა. იმათ რა უნდათ? იმათაც სწავლა უნ-დათ. მე ვსწავლობ სვანურს და ისინი სწავლობენ აფხაზურს.

ვინ გიყვართ თქვენ? ჩვენ გვიყვარს: დედები, მამები, ძმები, დები, დეიდე-ბი (მამიდები, ბიცოლები), ბიძები, ბებიები, ბაბუები, სიძეები, რძლები და ბა-დიშები.

ვინ ხარ? – სტუდენტი. რა გქვია? (სახელი, გვარი). სად ხარ? (ადგილი). ვინ გყავს უნივერსიტეტში? – ამხანაგები (მათი სახელი და გვარი). ვინ გყავს შინ? (დედა და მამა, და, ძმა,ბიძა...). რას აკეთებ ("მუშაობ")? რას სწავლობ? რომელ ენას სწავლობ? რომელი ენა იცი? ვინ არის მასწავლებელი? რა გაქვს? – წიგნი. ვინ არის შენი ამხანაგი? უნდა იმას სვანური ენის სწავლა? რა არის შენთვის შენი ძმის შვილი? რა არის შენთვის შენი დის ქმარი? რა არის შენთვის დედაშენის ძმა, დედის მამა?

დ ა ვ ა ლ ე ბ ა. 1. გაეცით კითხვებზე პასუხი სვანურად.

2. დაუმატეთ ახალი წინადადებები.